ارزیابی آثار احداث سیستم ریلی درون شهری بر کیفیت محیط شهری مطالعه موردی : خط یک قطار شهری مشهد

کیفیت محیط، مقوله ای است که در دهه های اخیر در کانون توجه محققان شهری قرار گرفته است. اهمیت محیط شهری از آن رو است که تعاملات اجتماعی شهروندان در بستر این محیط صورت میگیرد و ارتقای کیفیت محیط شهری میتواند باعث تغییرات مثبتی در روابط اجتماعی جاری در آن گردد. عوامل فراوانی بر کیفیت محیط شهری تاثیرگذار هستند و یکی از مهم ترین آنها، حمل و نقل شهری است. حمل و نقل شهری از آنجا که بر میزان تردد شهروندان و همچنین مکان یابی کاربری ها و تعریف فضاها موثر است، می تواند بر کیفیت محیط شهری نیز تاثیرات مثبت یا منفی داشته باشد. حمل و نقل عمومی یکی از انواع حمل و نقل شهری است که به عنوان یک راهکار مناسب در شهرهای معاصر، که با افزایش جمعیت و مشکلات زیست محیطی مواجه هستند، مورد توجه خاص قرار گرفته است. نوعی از حمل و نقل عمومی که در این پژوهش مد نظر قرار دارد، حمل و نقل ریلی درون شهری و به طور خاص قطار سبک شهری (lrt) است. حمل و نقل ریلی درون شهری به علت مزایایی همچون سرعت، نظم، دوری از ترافیک، امنیت و آرامش، مورد استقبال قرار گرفته است و تعداد استفاده کنندگان از این سیستم در مقایسه با سایر سیستم های حمل و نقل عمومی بیشتر است، بنابراین تاثیراتی که این سیستم میتواند بر محیط شهری پیرامون خود و همچنین کل شهر داشته باشد، نیز بیشتر و بارزتر است. بر اساس مرور پیشینه تحقیقات مرتبط، شاخص های تعریف کننده کیفیت محیط شهری در ابعاد زیست محیطی، اجتماعی و کالبدی– عملکردی قابل طبقه بندی است. در این پژوهش، تاثیرات احداث سیستم ریلی درون شهری در شهر مشهد به صورت کلی در خط یک قطارشهری مشهد و به صورت جزئی در سه ایستگاه طالقانی، پروین اعتصامی و نمایشگاه از خط یک قطار شهری بررسی و ارزیابی شده است. در جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از تکنیک های مصاحبه، پرسشنامه، برداشت میدانی و بررسی اسناد و در تحلیل آنها از نرم افزار spss و مدل تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد آثاری همچون افزایش آلودگی صوتی به واسطه خطوط روزمینی (زیست محیطی)، ایجاد تصور رفاه و سعادت در ذهن شهروندان و افزایش نشاط و بازده (اجتماعی)، تقویت استخوان بندی شهر (کالبدی – عملکردی) در مناطق مورد بررسی شکل گرفته است. اما، بر خلاف برخی از تحقیقات مشابه، آثاری همچون کاهش مالکیت خودروی شخصی (زیست محیطی)، تاثیر منفی بر انسجام و هویت محله ای به دلیل حضور افراد بیگانه در محله (اجتماعی)، افزایش قیمت زمین و به تبع آن تغییر در نوع کاربری زمین (کالبدی – عملکردی)، مشاهده و اثبات نشده است.